رنج مرنجاب از بی توجهی

کویر مرنجاب از زیباترین چشم اندازهای کویری ایران و حتی دنیا است که با وجود طبیعتی بکر، جنگل های تاغ و تپه های شنی بلند به قلب کویر ایران تبدیل شده است.

وجود بناهای تاریخی و فرهنگی در بیابان در کنار ریگهای بلند، وجود دریاچه نمک با وسعتی زیاد که در چند استان قابل دسترسی است، وجود گونه های نادر جانوری و حیوانات کمیاب که برخی مختص همین منطقه است و وجود تپه های ماسه بادی و شنی که به "بند ریگ" معروف است. موجب شده مرنجاب به چشم اندازی زیبا تبدیل شود.

نام مرنجاب در اصل نام یک کاروانسرا و قنات بوده است که در زمان حکومت صفویه و پادشاه زمان آن دوره شاه عباس بنا شده است، مرنجاب به گفته گذشتگان به خاطر حفر چاه های بی شمار که در زمین های ماسه ای ایجاد می شده و به دلیل سختی و مشکلات بی شمار برای دسترسی به آب به "مرد رنج آب" مشهور بوده و به مرور زمان به مرنجاب تغییر کرده است.

ارتفاع این کویر از سطح آب های آزاد در حدود ۹۰۰ متر است و تپه های موجود در این کویر ارتفاعی حدود ۷۰ متر دارند. این کویر در ابتدا از پوشش گیاهی غنی و خوبی برخوردار بوده و دلیل زندگی گونه های نادر جانوری شده است اما با ورود انسان به بیابانی خشک و بی آب و علف تبدیل شده است.

این کویر زیستگاه جانورانی از قبیل گرگ، شغال، کفتار، روباه شنی، گربه شنی، بزمجه و انواع مارها و عقرب ها، هوبره و تیهو است که جلوه زیبایی به کویر مرکزی ایران بخشیده اند.

خطب شکن در شروع مسیر منطقه مرنجاب در شهرستان آران و بیدگل است؛ منطقه ای با شیب تند که در قدیم خطب نام چوبک هایی بوده که بار شتر بر آن قرار می گرفته است و در این مسیر به خاطر شیب تند به جلو و عقب رانده شده و بعضا خطب شتر شکسته می شده و به خطب شکن معروف شده است، پس از آن چاه کنجه وجود دارد و وجود چنین چاهی در دل کویر معجزه است که با آب آن پوشش گیاهی غنی از تاغزارها درست شده است.

در فاصله ای حدود ۴۰ کیلومتری از چاه کنجه دریاچه نمک به صورت یک مثلث با مساحت تقریبی ۲ هزار کیلومتر مربع کویر را در بر گرفته است. پس از جزیره سرگردان، که به دلیل مسطح بودن دریاچه نمک از فاصله دور در افق محو می شود، کاروانسرای مرنجاب قرار دارد.

نقل است پس از حمله افغان ها وازبک ها به کاشان و اصفهان شاه عباس دستور داد در سال ۱۰۱۲ هجری قمری سریعا یک پایگاه و قلعه نظامی در این نقطه کویر و در کنار دریاچه نمک ساخته شود و در حدود ۵۰۰ پاسدار مسلح امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را تامین کنند.

آب گوارای چاه دست کن، در فاصله ۴ کیلومتری کاروانسرا که می گویند امام رضا (ع) در مسیر عبور از عراق به سمت مشهد آن را حفر کرده و نمای زیبای دریاچه نمک وتپه های ماسه ای از ریگ بلند و در نهایت چاه های هندوانه در میان تپه های ماسه ای، مرنجاب را به یکی از بی نظیرترین مناطق جهان تبدیل کرده است.

مرنجاب در نقطه صفر توسعه

این کویر به خاطر نزدیکی و در دسترس بودن برای گردشگران، امنیت بالا و اعتدال نسبی دما و تنوع جاذبه های گردشگری و جانوری یکی از بهترین مناطق برای گردشگری است با این وجود به گفته حسین آرامی، عضو شورای شهر آران و بیدگل، با گذشت بیش از ۱۵ سال از شروع به کار منطقه مرنجاب و مرمت اولیه کاروانسرا به عنوان منطقه گردشگری، هنوز در نقطه صفر رشد است.

وی با اشاره به آغاز تلاش ها برای بازسازی کاروانسرای مرنجاب می گوید: تا آنجا که به یاد دارم از سال ۶۷ و از دوره اول شورای اسلامی شهر که این منطقه تا حدودی بازسازی شد دیگر تغییر خاصی صورت نگرفته است و سوال اینجاست که چرا پس نزدیک به دو دهه مرنجاب توسعه نیافته است؟ مسئولان باید پاسخ بدهند چرا بعد از نزدیک به دو دهه مشکلات این منطقه را شناسایی نکرده اند؟ یا این اینکه مشکلات شناسایی شده اما مسئولان شهرستان، استان و کشور عمدا یا سهوا مانع رونق و توسعه گردشگری مرنجاب شده اند.

آرامی معتقد است عدم واگذاری منطقه ای حدود ۱۵ هزار متر مربع به همراه یک رشته قنات که ۱۰ سال پیش شرکت توسعه عمران شهرستان آران و بیدگل خریداری شده به بخش خصوصی و قبول مسئولیت جاده آران و بیدگل به مرنجاب که طبق نظر کارشناسان باید به شکل خاکی باقی بماند توسط نهادهای ذی ربط از دلایل عدم توسعه کویر است.

وی می افزاید: از شهرستان تا مرنجاب ۵۵ کیلومتر مسیر خاکی وجود دارد که نیاز است هر چند وقت یکبار تسطیح شود. سال 94 از راه های پرحادثه کشور به شمار می آمد اما هیچ نهادی مسئولیت ساخت جاده را تقبل نمی کند، راه و شهرسازی و راه روستایی می گویند در قبال این جاده مسئولیت نداریم متولی برای بهبود راه و جاده مرنجاب پیدا نمی شود در حالی که این مشکل لاینحل نیست و با همفکری و همدلی قابل رفع است.

عضو شورای شهر آران و بیدگل تصریح می کند: چرا شرکت هایی که اقتصاد بالایی ندارند و توان رشد و توسعه مرنجاب را ندارند همچنان متولی امور مرنجاب هستند؟ مسئولان این منطقه را به شرکتی واگذار نکردند که قابلیت فنی، تخصصی و مالی بالایی برای توسعه مرنجاب داشته باشد چگونه می توان منطقه عظیم و بزرگ مرنجاب را با سرمایه اندک یک شرکت توسعه داد؟ این ضعف و بی کفایتی ۱۰ سال فرصت طلایی توسعه مرنجاب را از شهرستان گرفته است.

رنج مرنجاب زبانزد عام و خاص است

از سوی دیگر حسین نجارزاده، فعال گردشگری کویر می گوید: کویر مرنجاب از بی برنامگی و عدم مدیریت واحد می رنجد و مسئولان مرتبط با گردشگری شهرستان و فرمانداری باید خواهان حل این معضل باشند که فعلا چنین چیزی هویدا نیست و تز فکری دوستان حوزه گردشگری شهرستان این است که کویر مرنجاب در این وضعیت بماند.

وی می افزاید: تا زمانی که مجموعه مدیران گردشگری تنها به برگزاری جلسات فرمایشی و تکراری برای وضعیت مرنجاب ادامه دهند شرایط این منطقه نه تنها بهتر نمی شود بلکه بدتر نیز خواهد شد. سوال من از دوستان میراث این است که چرا برای مجموعه اطراف شهر آران و بیدگل و ... مجوزهای گردشگری صادر می شود ولی برای کویر مرنجاب نه؟ چرا مجموعه های سنتی با عناوین مختلف بدون مجوز در گوشه و کنار شهر بدون مشکل فعال هستند اما اگر در مرنجاب کپری ساخته شود دوستان میراث صدایشان بلند می شود؟

این فعال گردشگری تصریح می کند: چرا دوستان مان در میراث در خصوص اجرای بندهای واگذاری قلعه مرنجاب به دهیاری ها ساکت هستند و بعد از گذشت بیش از دو سال هنوز وضعیت قلعه مرنجاب بهتر که نشده هیچ بدتر هم شده است؟ چرا منطقه ارغوانی را به این روز انداختند تا به جای ورودی منطقه گردشگری مانند ورودی یک منطقه جنگی باشد؟ ارغوانی یک سنبل کویر مرنجاب بود دوستان آن را به این روز انداختند. فعالیت گروه های آفرود در کویر مرنجاب منجر به تخریب منابع طبیعی و زیست محیطی شده چه کسی پاسخگو است؟

وی ادامه می دهد: هزینه ای که در گیت های ورودی به کویر مرنجاب دریافت می شود در قبال چیست و چگونه هزینه می شود؟ چرا اگر گردشگری با وسیله خود در جاده و کویر گرفتار شد باید هزینه گزافی پرداخت کند آن هم به افرادی خاص که مشخص و معلوم الحال هستند؛ مگر هزینه ورودی برای سرویس دهی به گردشگران کویر مرنجاب نیست؟

کامران هارونی، کارشناس اداره کل میراث استان اصفهان یکی از دلایل عدم رشد وتوسعه منطقه مرنجاب را نبود جاده مناسب و امکانات اولیه عنوان می کند و به خبرنگار ایسنا می گوید: مرنجاب یکی از برندهای گردشگری استان اصفهان است و برای رشد و توسعه گردشگری در این منطقه ویژه باید مردم دست به کار شوند و با کمک گروه های حامی گردشگری و سمن ها به رشد گردشگری کمک کنند.

وی ادامه می دهد: وقتی می توان گفت گردشگری رونق پیدا کرده است که اثر گردشگران در اقتصاد شهر ملموس باشد و به اشتغال منجر شود و مردم باید در خصوص مرنجاب مطالبه گردی کنند و از مسئولان جواب بخواهند تا مشکل رفع شود.